Patrzenie ze zrozumieniem – poznaj narzędzia FilmED i FilmNEST

W rzeczywistości, w której obrazy opowiadają więcej niż teksty, szkoła staje przed nowym wyzwaniem: jak uczyć patrzenia ze zrozumieniem? Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy dziękuje nauczycielom za podejmowanie tego trudu. Zaprasza ich też do korzystania z platform edukacyjnych FilmED oraz FilmNEST i odkrywania filmu jako nowoczesnego narzędzia pracy w uczniami.

Według raportu „Internet dzieci” z marca 2025 współczesny nastolatek (7-18 lat) spędza ok. 4,5 godziny w internecie. Serwisy streamingowe, media społecznościowe i czaty to codzienność młodego człowieka. Czy rozumie to, co widzi? Czy potrafi odróżnić manipulację od prawdy, obrazy i filmy stworzone przez człowieka od tych wygenerowanych przez AI, emocje od argumentów, sztukę od clickbaitu?

Dwie platformy edukacyjne – międzynarodowa FilmED i polska FilmNEST– proponują szkołom konkretne narzędzia do kształtowania umiejętności patrzenia ze zrozumieniem wśród uczniów.

FilmED

FilmED to międzynarodowa inicjatywa obejmująca Polskę, Czechy, Węgry, Słowację i Macedonię Północną. Platforma dostępna jest po polsku i oferuje nauczycielom kompletny zestaw narzędzi do pracy z filmem – od przedszkola po liceum.

Gdzie znaleźć odpowiednie dla uczniów filmy? Jak nie naruszyć praw autorskich? Jak włączyć to w program, skoro już teraz brakuje czasu? Sekcja „Jak zacząć?” odpowiada na te pytania – od wskazówek dotyczących doboru filmów, przez organizację legalnych projekcji, po pomysły na wkomponowanie edukacji filmowej w istniejący program nauczania.

Sednem platformy jest jednak sekcja „Ucz poprzez film” – wiele gotowych scenariuszy zajęć o różnym stopniu zaawansowania. Są tu zarówno proste ćwiczenia dla najmłodszych, jak i złożone projekty międzyprzedmiotowe. Przykład? „Warsztaty z pre-kinem i animacją” – powrót do początków filmu, animacji i ruchomych obrazów za pomocą urządzeń optycznych, takich jak taumatrop, praksinoskop, zoetrop, flipbook i fenakistoskop. Albo „Somatografia: poczuj film w ciele” – warsztat badający cielesne przeżywanie filmu, który uczy, że odbiór obrazu nie jest tylko intelektualny, ale angażuje całego człowieka – jego emocje, pamięć ciała, intuicję.

FilmED pokazuje, że film nie jest ilustracją do lekcji, lecz rodzajem wypowiedzi równie ważnym jak literatura czy malarstwo – o historii, o relacjach między ludźmi, o wartościach czy emocjach.

FilmNEST

Wcześniej chcąc pokazać film na lekcji, trzeba było przeszukać kilka archiwów, sprawdzić prawa autorskie, samodzielnie wymyślić scenariusz zajęć, a często – zaryzykować wątpliwe prawnie źródła w internecie. FilmNEST, projekt Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy, odpowiada na te problemy nauczycieli, łącząc w jednym miejscu legalny dostęp do filmów wraz z gotowymi materiałami dydaktycznymi.

FilmNEST to serwis edukacyjny dla nauczycieli, edukatorów, animatorów oraz rodziców, którzy szukają mądrych i ciekawych treści dla swoich uczniów i dzieci. Materiały tu zawarte pomagają budować umiejętności niezbędne do tworzenia relacji społecznych oraz wzmacniają kompetencje krytycznego myślenia i postawę otwartości. To miejsce, które wspiera wychowanie świadomych, empatycznych i zaangażowanych ludzi. Wiele tytułów jest wyposażonych w audiodeskrypcję i tłumaczenie na polski język migowy (PJM).

To tu można znaleźć najciekawsze filmy pokazywane na Festiwalu Filmów Dokumentalnych dla Młodej Widowni LET’S DOC.

Gdy przeważająca część informacji dociera do nas wizualnie – przez memy, rolki, teledyski, spoty reklamowe – brak umiejętności krytycznego odbioru obrazu staje się formą analfabetyzmu. Nie chodzi o to, żeby każdy uczeń został filmoznawcą. Chodzi o to, żeby rozumiał, że obraz nigdy nie jest neutralny. Że każdy kadr to wybór – co pokazać, z jakiej perspektywy, w jakim świetle, a czego nie pokazać,

FilmED i FilmNEST pokazują, że edukacja filmowa nie musi być domeną wybranych. Może stać się integralną częścią szkoły – na lekcjach historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, etyki czy nawet biologii. Film to język, który przekracza granice przedmiotów i dyscyplin oraz narzędzie, które buduje empatię i rozwija wyobraźnię.

***

Film Education for All. Edukacja filmowa dla wszystkich to projekt realizowany przy wsparciu Kreatywnej Europy oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.